Postać Mikołaja Kopernika ma duże znaczenie dla historii Olsztyna. Dlaczego? „Po prostu w Olsztynie mieszkał, był administratorem dóbr Kapituły Warmińskiej w latach 1516 – 1521 z niewielką przerwą. Zajmował się administracją, doglądał dóbr Kapituły, zasadzał nowe miejsca, osadników sprowadzał” - wyjaśnia dr hab. Andrzej Korytko, historyk z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskim. „Głównym jego zadaniem w tej nowej kadencji i nowej rzeczywistości było przygotowanie zamku i miasta do obrony przed Krzyżakami, czego wszyscy się spodziewali, bo po Lidzbarku i Fromborku Olsztyn był najsilniejszą twierdzą na Warmii. Tutaj między innymi przechowywano skarbiec kapituły, a więc gra była warta świeczki ze strony Krzyżaków” - dodaje historyk dr Wojciech Szalkiewicz.
Kopernik przyczynił się do odparcia najazdu Krzyżaków 26 stycznia 1521 roku. Często mylnie przypisuje się mu rolę stratega i dowódcy, ówczesny Kanclerz Kapituły w rzeczywistości odpowiadał jednak za doskonałe przygotowanie zamku do odparcia ataku. „Nie dowodził wojskiem, od tego miał dowódców, od tego miał żołnierzy. Tutaj załoga zamku liczyła ponad 200 żołnierzy, a więc to była duża siła, Krzyżacy w liczbie stu nie mieli najmniejszych szans na odbicie zamku” - zaznacza dr Szalkiewicz.
Zagrożenie ze strony Krzyżaków zostało odkryte przez Mikołaja Kopernika dużo wcześniej, na co istnieje wiele dowodów. „Kopernik przez kilka miesięcy bardzo dobrze przygotował zamek do obrony, co widać również po różnej korespondencji, jaką prowadził między innymi także z Zygmuntem Starym, słynny list z 16 listopada z prośbą o pomoc” - mówi dr Korytko.
Po nieudanym szturmie sprzed 500 lat Krzyżacy nie podjęli już kolejnej próby ataku na Olsztyn.
